Publicystyka renesansowa:
- Andrzej Frycz - Modrzewski - pisarz polityczny, pionier myśli demokratycznej i szermierz postępu. Jako prawnik dostrzegał niedociągnięcia w prawodawstwie, dlatego rozpoczął aktywną działalność publicystyczną
Europejski rozgłos zyskał dzięki dziełu "O poprawie Rzeczypospolitej". Autor przedstawił tu zasady życia społecznego, politycznego, religijnego i obyczajowego. Pragnął poprawy stosunków społecznych w Polsce. Żądał zrównania wszystkich obywateli wobec prawa. Występował przeciwko przywilejom stanowym wynikającym zbycia szlachcicem. Podkreślał znaczenie odpowiedniego doboru osoby do zajmowanego stanowiska.
Modrzewski dedykował swe dzieło królowi i szlachcie, chciał udowodnić konieczność reform. Radykalne poglądy pisarza zostały docenione dopiero przez pochodnych; nazwano go ojcem polskiej myśli demokratycznej.
- Piotr Skarga - jezuita, nadworny kaznodzieja Zygmunta III Wazy, pisarz, krasomówca, ideolog polskiej kontrreformacji, wybitny przedstawiciel 16 wiecznej publicystyki
Wszystkie swoje poglądy zawarł Skarga w wielkim traktacie politycznym "Kazania Sejmowe"( wydane w 1597 w większym zbiorze "Kazania na Niedzielę i święta całego roku). W 8 kazaniach autor dokonał analizy słabości Rzeczypospolitej, oskarżając szlachtę o warcholstwo i egoizm stanowy i postulując wzmocnienie władzy królewskiej, sprzymierzoną z władzą Kościoła. Wady społeczeństwa zostały nazwane "chorobami", które należy leczyć.
Choroby Rzeczypospolitej:
- brak miłości ojczyzny
- spory wewnętrzne
- tolerowanie herezji
- słaba władza króla
- zły system prawny
- grzechy i złości jawne
W kazaniu II Ojczyzna ukazana jest jako matka z tymi chorobami lub jako tonący okręt; obywatele dostawali wszystko a sami nie dawali nic. Antyteza [ długie zdanie a następnie negujące je krótkie]
|
