Pierwszy nasz dramat nowożytny opowiada o tym, co się działo w Troi, gdy pokrzywdzony król Menelaos wysłał posłów greckich do Priama i Parysa, by ten ostatni oddał mu porwaną żonę Helenę. Jak pamiętamy i jak mówi tytuł posłowie greccy dostają odprawę, co doprowadzi do straszliwej wojny trojańskiej.
Cała historia ma dwie warstwy znaczeniowe:
- uniwersalną - bezpośrednio prezentowaną
- patriotyczną - dotyczącą Rzeczypospolitej (ukrytą)
Przeslanie uniwersalne - to prezentacja postaw i dyskusja etyczna dotycząca wszystkich epok i ludzi. Oto typ sprzedajnego polityka, skorumpowanego, demagoga - Iketaon. Oto prawy patriota - Antenor. Powolny i słaby władca Priam i egoistyczny królewicz Aleksander. Zdrada, miłość, wojna, wiemość ideałom, wrybór między racją kraju a pragnieniami prywatnymi - to tematy ponadczasowe.
Przestanie ukryte - polega na tym, że powyższe problemy są nałożone na sytuację Polski. Pozomie dotyczą historii Troi -faktycznie Kochanowski aluzjami i chwytami kompozycyjnymi przenosi całą otoczkę na rzeczywistość Rzeczypospolitej szesnastowiecznej. Przestrzega władców i posłów, gromi prywatę, konstruuje wzór godny naśladowania - czyli Antenora. Na pytanie, po czym poznać można owe aluzje - można przywołać choćby scenę obrad posłów trojańskich, którzy głosują na wzór polskiego sejmu.
"Podwójna" warstwa znaczeniowa, fakt, że pod pozorem starej antycznej historii porusza autor sprawy aktualne sprawia, że "Odprawa" jest dzielem alegorycznym. Troja staje się alegorią (przenośnią) Rzeczypospolitej.
W kompozycji "Odprowy" Kochanowski zachował reguły klasycznej tragedii greckiej: zasadę trzech jedności, zasadę decorum (odpowiedniości stylu wypowiedzi do wagi osoby i tematu), obecność chóru, podział na epizody i kometarze itd.
Odstąpił od konwencji klasycznej w kilku punkatach: np. w przypadku tytułu. Starożytni lubili umieszezać w tytule imię głównego bohatera - tu mamy kluczowe wydarzenie. Brak także ostro zarysowanego konfliktu tragicznego, wybór Aleksandra nie jest wyborem spośród racji równorzędnych.
|