Stefan Żeromski był rozgoryczony sytuacją jaka zaistniała w Polsce po odzyskaniu niepodległości. Jego marzenia były zgoła odmienne. Ponieważ był przeciwnikiem rewolucji, która w jego mniemaniu posługiwała się zbyt brutalnymi metodami w celu osiągnięcia swoich celów, starał się znaleźć inne drogi do lepszej przyszłości Polski.
Za jedną z nich uważał Żeromski szybki rozwój techniki, który umożliwiłby przemysłowy rozwój kraju, stworzyłby nowe miejsca pracy i sytuacja proletariatu uległaby radykalnej poprawie. Ową myśl zawarł pisarz w swej powieści " Przedwiośnie" która była realistycznym obrazem ówczesnej Polski. Rozwój techniki ma reprezentować mit "Szklanych domów". Cezary nie wierzy zbytnio w opowiadaną przez ojca historię i wyraża się z nich z lekką ironią. Przekonał się, że miał rację zaraz po przekroczeniu granicy, gdy zamiast schludnego osiedla " szkanych domów" ujrzał biedne, zapadłe miasteczko przygraniczne w niczym nie przypominające miast z opowiadań ojca. Z podobną sytuacją spotyka się Cezary na obszarze całej Polski.
W Nawłoci i okolicach ziemiaństwo jako warstwa bogata opływa we wszelkie dostatki czerpiąc dochody z ogromnych użytków rolnych na których pracowali prawie za darmo biedni chłopi. Zaś w Chłodku, jednym z nawłockich folwarków, oczyma Cezarego widzimy przejmujące obrazy nędzy, głody i chorób ludzi biednych. Szczególnie drastyczny jest obraz starej kobiety, która położyła się na snopku czekając na śmierć. Staruszka ta świadomie odsuwa się od życia, aby nie być ciężarem dla swoich bliskich. Proletariat, żydzi, bezrobotni, ubodzy robotnicy mieszkają w pomieszczeniach nie spełniających nawet podstawowych zasad higieny. Ich życie to wegetacja oscylująca między głodem a chorobami.
O dramatycznej sytuacji ludzi najuboższych dowiadujemy się fragmentów opisujących zebrania komunistów. W czasie sprawozdania lekarki padają przerażające dane statystyczne, świadczące o dużej śmiertelności, głodzie, niskim poziomie kulturalnym proletariatu. Jednocześnie ukazana jest rola policji jako aparatu bezpośredniej przemocy i działania na korzyść tych, którzy mają dużo pieniędzy. W ostatniej scenie widzimy Cezarego w pochodzie demonstracyjnym, z czego można wywnioskować, że zdecydował się na drogę szybką lecz krwawą. Według Cezarego Baryki a zatem i Żeromskiego Polska powinna odrodzić się jako samodzielne państwo. Burżuazja powinna ustąpić miejsca robotnikom, lecz tak się nie stało, a mit szklanych domów pozostał tylko niespełnionym marzeniem, wyobrażeniem starego patrioty.
|
