Proza polska XX-lecia międzywojennego - Gombrowicz, Schulz, Iwaszkiewicz
|    |
| | | Przedmiot: XX lecie | dodano: 2003-07-26 | |
"FERDYDURKE" W. GOMBROWICZA
Powieść ta zrywa z tradycją powieści realistycznej. Posiada niezwykłą fabułę, której zdarzenia są wprawdzie uporządkowane chronologicznie, ale same w sobie są nielogiczne i nieprawdopodobne. Zdarzenia przypominają bardziej sen niż jawę i Gombrowicz wyraźnie nawiązuje w kompozycji fabuły do techniki onirycznej (sennej). Ukazane wydarzenia i postacie są w dużej mierze absurdalne i przejaskrawione, i składają się na groteskowy obraz rzeczywistości. Świat ukazany został w krzywym zwierciadle. Postacie są uosobieniem pewnych postaw i zachowań, wyeksponowanych, wyolbrzymionych w nich dla spotęgowania wrażenia. Mamy typowego belfra - Bladaczkę, pensjonarkę, nowoczesną matkę, typowe postacie z rodziny szlacheckiej, parobka. Ich zachowanie jest przesadne i karykaturalne. Stanowią w powieści źródło komizmu. Dwie płaszczyzny interpretacyjne:
- rozważania psychologiczne dotyczące uzależnienia postępowania człowieka, sprowadzające się do teorii formy w życiu ludzkim
- krytyka międzywojennej rzeczywistości i obyczajowości nadająca utworowi satyryczną wymowę
Podstawowym pojęciem, jakim operował Gombrowicz w swoich wypowiedziach o człowieku i świecie była "forma" - to dla Gobrowicza sposób wyrażania siebie i słowa, gesty, czyny, decyzje, postawy, styl i sposób bycia. Jest to postawa wobec życia, kształt człowieka określający go wobec świata. Forma jest sposobem kontaktowania się z innymi ludźmi. Tworzy się dopiero w kontakcie międzyludzkim i jest czymś sztucznym, nienaturalnym dla człowieka. Jest nam narzucana z zewnątrz, fałszuje naszą naturę. Forma jest koniecznością, ponieważ każdy człowiek chcąc nawiązać kontakt z innym człowiekiem, musi przyjąć jakąś formę, która byłaby dla tamtego zrozumiała. A ponieważ człowiek żyje w społeczeństwie, jest na tę formę skazany, nie może przed nią uciec. Forma jest także sposobem wyrażania własnych poglądów, sposobem przekazania własnego widzenia świata i innych.
Na początku utworu narrator wyznaje, ze poszukuje sposobu na wyrażenie siebie. Zdaje sobie sprawę z konieczności znalezienia dla siebie jakiejś formy, by zaistnieć w społeczeństwie, wśród ludzi, by zostać przez nich dojrzanym i odebranym. Ludzie narzucają sobie wzajemnie sposób bycia (np. belferskie zachowanie Pimki w mieszkaniu narratora sprawia, że zachowuje się on jak uczeń). Ludzie nieustannie zmuszają innych do pewnych zachowań i działań. Ciągła walka o narzucenie własnego światopoglądu (walka na miny pomiędzy Miętusem a Pytonem, gwałt przez uszy dokonany na Pytonie). Uczniowie cierpią z powodu narzucenia im sztucznie formy zdziecinniałej. Forma zdziecinniała zyskuje miano "pupy". Pupa nadana zostaje uczniom gimnazjum, wytwarza ją zwłaszcza obecność matek za płotem. Z kolei wszelkie społeczne maski, zachowania określane są pojęciem "gęby". Gębę przyprawia człowiekowi drugi człowiek lub społeczeństwo. Gombrowicz ma świadomość, że przed gębą nie ma ucieczki.
PROZA BRUNO SCHULZA
Był pod wpływem Kafki:
świat nierealny
akcja nie jest ważna
dwie płaszczyzny snu i jawy, nie wiadomo gdzie rozgrywa się akcja
realizm jest zachwiany
Kreacjonizm
Świat, który kreuje nie jest rzeczywisty. Jest wymyślony. Schulz nie odwzorowuje świata, tylko tworzy swój własny. Pisze swoje utwory tak, że czytając je widzimy świat przez mgłę (kolory, brak konturów, mgła, senność). W jego utworach nie ma jako takiej fabuły, nie jest ona ważna.
Sensualizm
odbieranie świata za pomocą zmysłów
dominują barwy, dźwięki, kształty - oddziaływują na wyobraźnię
nie ważna jest akcja, fabuła
"PANNY Z WILKA" J. IWASZKIEWICZA - problematyka
autobiograficzna
podstaw fabuły legły wspomnienia młodzieńczego pobytu Iwaszkiewicza we dworze w Byszewach, gdzie jako gimnazjalista udzielał korepetycji. Zapamiętane obrazy, osoby, sytuacje wykorzystał pisząc opowiadanie
psychologiczna
w centrum zainteresowania pisarza. Wiąże się ze skupieniem uwagi na psychice bohatera - jego przeżyciach, rozterkach, wspomnieniach. Świat jest widziany i oceniany z perspektywy bohatera. Z problematyką psychologiczną wiąże się rozważanie na temat pamięci i jej znaczenia.
egzystencjalna
widoczna jest w zadumie nad życiem i śmiercią, w pytaniach o sens życia i jego istotę. W szukaniu tego co ważne i nieprzemijające w życiu.
filozoficzna
towarzyszy zadumie egzystencjalnej i wyraża się prośbą znalezienia ogólnych prawideł rządzących życiem, zrozumienia porządku świata i związków między przeszłością i teraźniejszością.
moralna
wyraża się w pytaniach o powinności, obowiązki człowieka, o wartość tego co robi, a także w niepokoju, który towarzyszy bohaterowi, gdy snuje refleksję dotyczącą jego życiowych dokonań.
"BRZEZINA" J. IWASZKIEWICZA
miejsce śmierci, wspomnień, miłosnych wzniesień i szczęścia
niemy świadek wydarzeń
nie przemija, wciąż trwa
dla bohaterów jest ostoją spokoju, miejscem, które skłania ich do refleksji
kształtuje stany psychiczne
opisy mają charakter impresjonistyczny
traktowanie świata jako dzieła artystycznego i smakowanie go jako dzieła sztuki
dramatyczne wydarzenia ukazane w sposób melancholijny
splatają się śmierć i życie
Stanisław ciężko chory udowodnił Bolesławowi, że jego życie podobne jest do śmierci
zainteresowanie teraźniejszością, teraźniejszość góruje nad przeszłością
|
| Komentarz/uwagi/znalezione błędy: |
|
MegaStats |
|
Odsłony: | | 563613 razy |
Ocena: | 1.09/10 |
Głosy: | 119 |
Oceń: |
|
|
|
|
