Antoni Czechow tworzył pod koniec XIX stulecia. Korzystał z tendencji literatury realistycznej. Pisywał nowele i krótkie utwory. Potem pisał utwory dłuższe i dramatyczne. Zaczęły przejawiać się u niego tendencje modernistyczne. Opowiadania łączyły w sobie pierwiastki tragizmu i komizmu. Tragizm to tragizm codzienności. Komizm to nie sytuacja ale stany i właściwości psychiczne postaci. Jest to humor pełen ironii i goryczy. Jego pisarstwo demaskuje system społeczny, który tworzyła władza carska.
"Kameleon"
Główna osoba w tym utworze to generał. Władzę sprawuje rewirowy Oczumiełow. Rewirowy nadzoruje pracę stójkowych. Oczumiełow w stosunku do żołnierza jest grubiański, uświadamia mu swoją wyższość. Tak samo odnosi się do tłumu. Ludzie do Oczumiełowa odnoszą się z szacunkiem. Obawiają się go stąd są uniżeni i schlebiają mu. Oczumiełow czuje się panem i władcą. Nie traktuje jednak w ten sposób generała. Boi się go i jest poddany jego władzy. Jego stosunek do psa zmienia się w zależności od tego kto jest jego właścicielem. Jeśli jest to pies generała - niewinny, jeśli zaś jest to zwykły bezdomny pies - okropny i wściekły. W momencie gdy jest to pies generała to Oczyumiełow oskarża poszkodowanego. Ta zmienność dowodzi tego, że liczą się ludzie tylko tacy, którzy mają władzę i pieniądze. Inni są dla nich służalczy, poddani, schlebiają im. Społeczeństwo jest shierarhizowane. Dąży tylko do bogactw. Pogardza niższymi klasami społecznymi. Rewirowy wcale nie chce wyjaśnić tej sprawy, ale jedynie wyjść z tej sytuacji obronną ręką. Znaczące jest tu nazwisko - Oczumiełow - głupiec. Rewirowy zmienia swoje poglądy tak jak kameleon kolor skóry po to, żeby uchronić siebie od niebezpieczeństwa.
"Człowiek w futerale"
Opowiadanie to nie ma już sobie tyle komizmu. Bielikow był z wyglądu pospolitym, szarym mieszkańcem. Chciał jednak odgrodzić się od społeczeństwa. Chciał uciec od rzeczywistości. Świat go przerastał i przerażał. Przesadnie obawiał się przepisów i wypełniał je nadgorliwie. Bielikow dyrygował całym gimnazjum. Obawiano się go. Przeciwieństwem był Kowalenko i jego siostra Waria. W ich postępowaniu irytowało go to, że mieli pogodę ducha, że zakazów nie traktowali na poważnie, ich ubiór. Według Kowalenki Bielikow był donosicielem. Bielikowa cechował bezwzględność. Gdy chciał zgłosić donos kierował nim jednak strach. Charakterystyczna jest tu więc obawa jednego człowieka przed drugim. Na wiadomość o śmierci Bielikowa ludzie tylko zewnętrznie okazywali smutek. Wewnętrznie cieszyli się z tego, że odszedł człowiek, który stwarzał taką złą atmosferę. Jednak po jego śmierci ludzie nie potrafili już żyć inaczej i sami donosili. Źródłem zarazy był system społeczny i sprawowania władzy. Łatwiej bowiem jest kierować zniewolonym społeczeństwem
|
