Prus wprowadził dwóch narratorów. Pierwszy prowadzi obiektywną narrację autorską, która obejmuje wydarzenia z dwóch lat. Jest wszechwiedzący, ocenia i komentuje akcję. Niekiedy posługuje się postacią Wokulskiego - z jego perspektywy opisuje Powiśle. Istnieje przewaga między narracją a dialogami.
Narrator subiektywny to Rzecki w "Pamiętniku starego subiekta". Posługuje się on retrospekcją, odwołaniem do wspomnień, przeżyć, narusza chronologię i przez to może omówić wydarzenia kilkudziesięciu lat. Opis ma charakter sentymentalny i humorystyczny. Stylizacja poetycka narracji subiekta pogłębia wizerunek psychologiczny bohaterów, ukazuje uczucia.
Żeromski problematykę pozytywistyczną umieścił w formie powieści modernistycznej. Konstruuje ona bohatera prowadzącego przez pozornie obiektywną, trzecioosobową narrację. Narrator przyjmuje jednak punkt widzenia bohatera i jego system wartości. Pojawia się monolog wewnętrzny. Obiektywne postrzeganie zastąpione jest emocjonalnym przeżywaniem.
W "Ludziach bezdomnych" istnieje także narracja jawnie subiektywna, pierwszoosobowa - stanowią ją wyznania Joasi w pamiętniku.
Narrację powieści cechuje drobiazgowość opisu, nadmiar szczegółów. Język prozy nabiera często cech poezji poprzez "bogate mówienie". Pisarz posługuje się psychizacją krajobrazu dla wyrażenia rozterki duchowej Judyma.
|
