Ekosystem tworzą organizmy żywe i składniki nieożywione ,które łączą ze sobą zależności pokarmowe, przepływ energii i krążenie pierwiastków chemicznych. Wyróżniamy ekosystemy wodne (morskie, słodkowodne)oraz lądowe.
Las jest dobrym przykładem ekosystemu lądowego. Można wyróżnić jego cztery warstwy:
- Warstwa koron drzew
- Podszyt (krzewy i niższe drzewa)
- Runo leśne (trawy, byliny, mchy, porosty)
W polskich lasach nizinnych warstwę koron drzew tworzą zazwyczaj: sosna zwyczajna, świerk pospolity, lipa drobnolistna.
Zaś na wyżynach i pogórzu dominują: nadrzeczna olszyna górska z olszą szarą, jaworzyny, drzewostan jodłowy boru mieszanego, bory świerkowe.
W ekosystemie lasu bardzo ważny jest stopień jego naświetlenia.
W warstwach lasu żyje wiele zwierząt i roślin, które są powiązane ze sobą łańcuchem pokarmowym(są od siebie zależne).
Każda warstwa ma swoich mieszkańców, które żyją na określonym obszarze, przynajmniej w pewnych okresach(lub przemieszczają się z miejsca na miejsce).Ich pożywieniem, miejscem do zakładania gniazd jest roślinność.
W koronach drzew żyją np. sikory, wilgi, kukułki, drozdy. Na pniach żerują dzięcioły, kowaliki, w ściółce kosy.
Las jest domem zarówno dla drapieżców (wilki, rysie), jak i roślinożerców(sarny, jelenie).Znajdą w nim schronienie także sokoły, jastrzębie, puchacze, a także mnóstwo różnorodnych owadów, np.: pluskwiaki, motyle, chrząszcze, mrówki itp.
Leśną glebę przykrywa ściółka, która zawiera głównie obumarłe szczątki roślinne i zwierzęce, jest warstwą ochronną gleby. Wyróżniamy w niej następujące warstwy(profil glebowy): próchnica, mineralna i skała macierzysta. Żyje w niej bardzo zróżnicowana fauna(drapieżniki- chrząszcze, mrówki, pająki, oraz inne, np.: dżdżownice, stonogi).
W glebie żyją także większe zwierzęta(kret, mysz), które dzięki ryciu przewietrzają glebę i przemieszczają próchnicę w dolne jej warstwy.
Badania lasów wskazują, że liczne ekosystemy ulegają nieustannym przemianom, np. w lasach iglastych Ameryki Północnej zaobserwowano cykliczne zmiany składu gatunkowego, jest to związane z pożarami. Wtedy to na pobrzeżach lasu masowo kiełkują sosny, a gdy jej drzewostan podrośnie, pod jego okapem rozwijają się inne gatunki, jak świerki, które dobrze rosną w cieniu. Ponieważ las świerkowy jest gęstszy i znacznie bardziej podatny na pożary, cały cykl zaczyna się od nowa.
W 1910 roku pracownicy w rezerwacie Game Canyon przeprowadzili pewien eksperyment. Próbowali uratować populację saren, zabijając zwierzęta, dla których sarny stanowiły pokarm (kojoty, wilki, rysie).Populacja saren zwiększyła się i wkrótce zabrakło dla nich trawy. Zwierzęta zjadały nasiona drzew i krzewów, co spowodowało zmianę środowiska. Ostatecznie wiele saren padło z głodu.
W lasach nieustannie zachodzi obieg materii i przepływ energii.
|