Szukaj - Prace - Top 10 - Dodaj pracę - Cz@t

Motywy literackie - XX lecie
Wersja do wydrukowaniaPraca w zip'ieWyślij na e-mail
Przedmiot: XX lecie
dodano: 2003-05-04
autor: Andzia

Filozofia

BEHAWIORYZM

Od ang. behaviour - zachowanie. Twórcą jest JOHN WATSON. Podstawowe pytanie: jak badać człowieka, jak poznać? Odpowiedź: tylko przez obserwację jego zachowań, tylko przez ogląd z zewnątrz. Odrzucił introspekcję - "wgląd do wewnątrz", analiza stanów psychicznych, wnętrza postaci i jej przemyśleń - bo prawdy o duszy, o wnętrzu drugiego człowieka poznać nie można, a zatem nie podlega obiektywnej obserwacji. Wpływ na literaturę: odrzucenie introspekcji w charakteryzowaniu postaci, zewnętrzna "kreacja" bohatera i wydarzeń, proza dialogu (E. Hemingway)

PSYCHOANALIZA - FREUDYZM
Od nazwiska twórcy ZYGMUNTA FREUDA. Freud był przede wszystkim psychiatrą, lecz teoria, którą stworzył wyszła daleko poza granice leczenia, stała się teorią psychologiczną, a w swoim czasie modą i zjawiskiem socjologicznym. Podstawowe pytanie: Co jest przyczyną lęków, nerwic, nierównowagi człowieka? Jak do nich dotrzeć? Gdzie tkwią? Odpowiedź Freuda: nie wszystko człowiek sobie uświadamia. Oto ludzka psychika posiada trzy pokłady: Ego (jaźń) - zewnętrzna warstwa, którą kierujemy własnym rozumem; Id - sfera popędów, instynktownych żądz, wśród których głównym jest popęd seksualny jest to strefa podświadomości; i Superego - sfera nieświadomości ludzkiej, zespół norm i wymagań tradycji i kultury, w jakiej nas wychowano sfera przymusu, ograniczająca etc. Taka budowa ludzkiej psychiki pozwala na ważne odpowiedzi. Oto kompleksy i lęki biorą się z napięć, konfliktów pomiędzy sferami psychiki, jak na przykład przez tłumienie Id. Przyczyny zatem tkwią w nieświadomych sferach ludzkiej psychiki. Wpływ psychoanalizy na sztukę i literaturę był niebagatelny. Pochodną psychoanalizy jest przecież surrealizm, powstała też teoria interpretowania literatury. Uczeń Freuda - Jung wprowadził pojęcie archetypów, których magazynem jest literatura i sztuka. Poza tym Freud widział w artystycznej działalności człowieka pewną sublimację pożądań i popędów tłumionych w świecicie przyjętych norm i obyczajów.

KATASTROFIZM
Znany już wcześniej, przybrał na sile jako odrębna historiozofia, odkąd niejaki OSWALD SPENGLER wydał książkę pt. "Zmierzch Zachodu" (zob. omówienie jego poglądów: Diagnozy stanu kultury XX wieku). Książka zrobiła zawrotną karierę. Głosiła natomiast swoistą teorię narodzin, rozwoju i zmierzchu kultur - w tym naszej europejskiej. Oto według Spenglera Europa chyli się ku upadkowi - a jest to przeczucie katastrofy, kresu cywilizacji, a więc katastrofizm. Odczują go także twórcy literatury, widoczny będzie także w poezji.

PRAGMATYZM
Którego twórcą był filozof amerykański WILLIAM JAMES. Ujmował on prawdę jako narzędzie działania, czyli mówiąc inaczej, za prawdziwe uważał te myśli, które się sprawdzają przez skuteczne działania praktyczne. To rzutowało zarówno na teorię poznania, jak i na rozumienie wartości humanistycznych, które stają się w tym ujęciu relatywne; rozumiane są instrumentalnie.

FENOMENOLOGIA
Inicjatorem był EDMUND HUSSERL, filozof niemiecki. Odrzucając nastawienie psychologiczne, Husserl szukał nauki, która badałaby istotę rzeczy, nie pytając o ich konkretne, historyczne albo psychologiczne uwikłania, tzn. badałyby akty duchowe człowieka w ich przebiegach idealnych, uwolnionych od materialnego konkretu. Szczególne znaczenie miały fenomenologiczne koncepcje etyki oraz estetyki.


Autor i tytuł

BOLESŁAW LEŚMIAN

Powołał do życia gromadę fantastycznych postaci jak Dusiołek, pan Błyszczyński, Srebroń etc. Operował neologizmami, eksponował szczegół, wprowadził ludowe, baśniowe i fantastyczne motywy do swojej poezji. Interesowała Leśmiana relacja Człowiek - Bóg, uważał, że właśnie ułomność i kalectwo są tymi wartościami, które odróżniają człowieka od Boga i stanowią o jego człowieczeństwie. Podejmowanie trudu życia pomimo przeciwności, poczucie tej odrębności - to właśnie heroiczny humanizm. Często używa ballady, która rozgrywa się w bezkresie i bezczasie. Utwory: "Dusiołek", "Urszulka Kochanowska", "Dziewczyna", "W malinowym chruśniaku"

JULIAN TUWIM
I okres: młodzieńczy. To epoka "Pikadora", Skamandra, skandali poetyckich, "wojny o wiosnę", burzliwego życia artystycznego i towarzyskiego. Twórczość tego okresu cechuje: witalizm, dynamika życia wielkiego miasta, entuzjazm. Poetę widzi jako "ultimus inter pares" - ostatniego wśród równych, wmieszanego w tłum. II okres: "poszukiwanie słowa poetyckiego". W formie zwraca się Tuwim ku klasycznym wzorcom horacjańskim i do poezji Kochanowskiego, krystalizuje własną poetykę - język ekspresywny, dynamiczny, nieunikający słów potocznych, a nawet wulgarnych. Do poezji wkradają się tematy poważne: polityczne, antywojenne ("Do prostego człowieka"), satyra na mieszczaństwo, filozoficzny, czy o samym trudzie tworzenia ("Sitowie"). III okres: wojenny i powojenny. Składa się nań emigracja, powrót do kraju i działalność powojenna. Dziełem emigracyjnym jest poemat dygresyjny "Kwiaty polskie". Tomy poezji: "Słowa we krwi", "Rzecz Czarnoleska", "Biblia cygańska", "Treść gorejąca"

JULIAN PRZYBOŚ
Głosił postulat rzemieślniczej pracy nad językiem poetyckim, hasło: precz z watą słów. Widział istotę poezji w sile metafory, potrafił zawrzeć w jednym wersie wielokrotność skondensowanych znaczeń. Operował elipsą - takim skrótem, który polega na opuszczeniu ogniw w zdaniu. Potrafił dynamizować (poruszać, ożywiać) przestrzeń w swojej poezji. Początkowo fascynował go program "trzech M." (miasto, masa, maszyna), ruch, elektryczność, geometria, potem zaczął wracać do tematów tradycyjnych, ale ujmował je na swój sposób. Jego pomysłem jest "układ rozkwitania" - czyli rozwijanie "zalążka" utworu, jakim jest wyjściowy wers. Tomy: "Śruby", "Oburącz", "Sponad", "Równanie serca"


PROZA
  • STEFAN ŻEROMSKI - "Przedwiośnie"
    Dzieje Cezarego Baryki, który wychowywał się w Baku i tam jako młody chłopak był świadkiem rewolucji, potem zaś wrócił do Polski, by tu rozpocząć dorosłe życie - są pretekstem do poruszenia kilku ważnych tematów: obraz siła rewolucji, dyskusja o koncepcjach naprawy Polski, dylematy dojrzewanie i poszukiwania autorytetów przez młodego człowieka oraz charakterystyka różnych środowisk.
  • WITOLD GOMBROWICZ - "Ferdydurke"
    Opowieść o Józiu, który jako trzydziestoletni mężczyzna zostaje sprowadzony do ławy szkolnej i od nowa przemierza szkołę, pensje, wieś- jest w istocie filozoficzną rozprawą o człowieku prawdziwe, rzeczywiste, a nie narzucone przez społeczny schemat. Znajduje: formę, konwencję, stereotyp. Jest to powieść: gra- poszukiwanie autentyzmu, komedia ośmieszająca wszelkie wartości, bunt przeciw Formie, satyra na szkołę, mieszczaństwo i ziemiaństwo oraz drwina ze świata jako rekwizytorni form.
  • ZOFIA NAŁKOWSKA - "Granica"
    Dzieje miłości i romansu Zenona Ziembiewicza wyglądają z pozoru na zwykły banał, oparty o trójkąt: mąż - żona - kochanka, i to w dodatku schemat: panicz uwodzi służącą z ludu. Nie jest tak- ów romans to pretekst do podjęcia: problematyki społecznej, problematyki moralnej (pytanie o granicę moralną), problematyki filozoficznej oraz problematyka obyczajowa.
DRAMAT - STANISŁAW WITKIEWICZ - - "Szewcy"
Jest to dramat w gruncie rzeczy pesymistyczny. Traktuje o rewolucji, o katastroficznej wizji przyszłości, jest także przerysowaną, karykaturalną, charakterystyką społeczeństwa. Witkacy zapowiada nadejście strasznego świata- władzy Hiperrobociarza: epoki biurokracji, manipulacji otępiaiałym społeczeństwem.



Gatunek

POWIEŚĆ POLITYCZNA

Utrzymana w tradycyjnej konwencji, trzecioosobowej narracji, jest "przeglądem" kolejnych scen przestrzeni, które spina biografia bohatera. Żeromski inaczej niż w "Ludziach bezdomnych" - operuje tu oszczędniejszym stylem, lecz wprowadza symbole: są nimi np. słynne szklane domy, o których marzył Baryka.

AWANGARDOWA POWIEŚĆ GOMBROWICZA
Posiada wiele cech powieści, która wykrystalizuje się po wojnie i otrzyma nazwę "noveau roman". Jest to m.in. pierwszoosobowa narracja, która przedstawia świat widziany oczyma bohatera, poprzez jego poszukiwania i wrażenia. Pełno tu absurdu, scen groteskowych, paradoksu i postaci karykaturalnych. Pisania specyficznym "gombrowiczowskim" stylem: przestawienie szyku zdań, neologizmy - pupa, gęba, chwyt podglądania i przedrzeźniania.

DRAMAT WITKACEGO
Cechy charakteryzujące go to: zmienność stylu wypowiedzi jednej postaci, groteska i absurd budulcem wielu scen, igranie z przestrzenią (ściany czy kraty jej nie ograniczają) oraz wulgaryzm w wypowiedziach.



Motywy

ARKADIA
- "Przedwiośnie"
AUTOTEMATYZM - "Ferdydurke"
BUNT - "Dziewczyna", "Przedwiośnie", "Granica", "Ferdydurke", "Szewcy"
DOM - "Urszulka Kochanowska", "Granica", "Przedwiośnie", "Ferdydurke"
MIŁOŚĆ SILNIEJSZA NIŻ ŚMIERĆ - "Kochankowie", "Mistrz i Malgorzata" Bułhakowa
ZAZDROŚĆ I ZAWIŚĆ - "Granica"
ARTTSTA I SŁOWA - "Ferdydurke", "Mistrz i Małgorzata"
BEZDOMNOŚĆ - "Granica", "Przedwiośnie", "Mistrz i Małgorzata"
CÓRKA - "Granica", "Urszulka Kochanowska"
MATKA - "Przedwiośnie", "Granica", "Ferdydurke"
PIENIĄDZE - "Granica", "Mistrz i Małgorzata"
RODZINA - "Przedwiośnie", "Granica", "Ferdydurke"
SAMOBÓJSTWO - "Granica"
UCIECZKA - "Mistrz i Małgorzata", "Granica"
WINA I ODPOWIEDZIALNOŚĆ - "Granica"
ZDRADA - "Granica"
ZŁO - "Przedwiośnie", "Granica"
CZŁOWIEK - BÓG - motyw bardzo charakterystyczny w polskiej literaturze od czasów romantyzmu. I oto kontynuacja na pozór niegodna, bo zupełnie odarta z patosu: chłop Bajdała złorzeczy Bogu, za to, że prócz jego bajdały i wołka - "potworzył jeszcze takiego Dusiołka".

Komentarz/uwagi/znalezione błędy: MegaStats
Odsłony:
563905 razy
Ocena:
2.2/10
Głosy:
102
Oceń:
Szukaj - Prace - Top 10 - Dodaj pracę - Cz@t
Home | Śmieszne sms | Reklama | Napisz do nas
© Copyright by Mumin Designer 2000-2007